Najstarszy cmentarz położony jest we wschodniej części miasta na północno-wschodnim brzegu jeziora Tataryszki. Założony został w końcu XIV wieku, czynny był do połowy XX w. Na cmentarz prowadzą dwie bramy: północna z osiemnastego wieku i wschodnia z 1897. W części północnej cmentarza pochowano ofiary epidemii dżumy z 1710 roku. Leżą tam też Ezra ben Nissan (-1666) nadworny lekarz Radziwiłłów i króla Jana Kazimierza, teolog Salomon z Trok (1650-1715), hachani Bogusław Kapłonowski (1806-1898) i Romuald Kobecki (1823-1911).

Pierwsza wzmianka o szkole karaimskiej w Trokach pochodzi z 1576 roku. Wtedy to wojewoda trocki Stefan Zbaraski uprawomocnił budowę szkoły na terenie należącym do gminy karaimskiej. Niestety, na niemal 100 lat wiadomości o Midrasz nikną. Kolejnym dokumentem jest przywilej wydany przez króla Jana Kazimierza w 1665 roku. Na jego mocy Karaimi odbudowali zniszczone wojnami budynki kienesy oraz szkoły. Wystawione dzięku pomocy Karaimów z Nowego Miasta budynki przetrwały niewiele ponad wiek, gdyż spłonęły w 1794 roku podczas pożaru Trok.

Od czternastego wieku znajdowała się w centrum dzielnicy karaimskiej zwanej Karaimszczyzną. Była wielokrotnie niszczona i odbudowywana – spalona na początku szesnastego wieku, odbudowana w 1533 r., w latach 1727 i 1773 zniszczona, odbudowana i ponownie spalona w 1794 r., odbudowana dzięki łuckim i krymskim Karaimom, po czym ponownie spalona podczas przemarszu wojsk francuskich w roku 1812. Odbudowana ponownie spłonęła w roku 1824. Po raz kolejny odbudowana w połowie dziewiętnastego wieku, stoi do dziś.

Początki osadnictwa karaimskiego w Trokach tradycja wiąże z osobą Wielkiego Księcia Witolda, który u schyłku XIV w. z wyprawy na Krym miał sprowadzić, jak głosi legenda, 383 rodziny Karaimów, które następnie osiedlił jako załogi zamków obronnych w Trokach i w innych miejscowościach wzdłuż granic Księstwa Litewskiego z ziemiami Zakonu Kawalerów Mieczowych.

W 1927 r. przy ul Ramygalos 66 powstał dom społeczny i odrestaurowana została drewniana kienesa przy końcu ulicy Sodu (Sadowej). W latach 1938-39 kienesa została poszerzona i podwyższona. Tak powstało centrum karaimskie w rejonie ulic Ramygalos i Sodu. W 1924-1926 latach w kienesie poniewieskiej pracowało dwóch duchownych (hazzanów) i jeden nadzorca majątku kienesy i cmentarza (szammasz).

„W 1911 r.

W 1913 roku udało się uprawomocnić nadanie Karaimom 8 kwietnia 1904 działki w miejscowości Lipówka z przeznaczeniem na cmentarz karaimski. Pierwszą pochowaną na cmentarzu była zmarła Sara Zajączkowska. Na cmentarzu spoczywają m. in. hachan Seraja Szapszał, oraz artysta Borys Egiz.

Ludmiła Łopato

Teodozja Kaffa, ukr. Феодосія, ros. Феодосия, tat. Kefe[1], orm. Թեոդոսիա – Teodosia, miasto na południowo-wschodnim wybrzeżu Krymu nad Morzem Czarnym, port handlowy i popularny kurort. Potentaci tytoniowi, notariusze, sędziowie pokoju... Karaimi w Teodozji wyróżniali się statusem społecznym.

Jałta - ukr. Ялта, ros. Ялта, krymskotat. Yalta, orm. Յալտա, miasto w południowej części Krymu nad brzegiem Morza Czarnego.