Przejdź do treści

LITWA

Karaimi osiedlili się w połowie XVII wieku w Nowym Mieście zwanym Naujamiestis Karaimu, które leżało na prawym brzegu Nieważy koło Poniewieża. Od końca XVII wieku gmina karaimska w Nowym Mieście była jedną z najludniejszych i najsprawniejszych gmin karaimskich na Litwie. W 1756 roku W Nowym Mieście mieszkało 102 Karaimów (mężczyzn, kobiet i dzieci). Obecnie w Nowym Mieście znajduje się cmentarz karaimski, gdzie znajduje się grób Szełumiela Łopatto.

7 kwietnia 1909 roku gmina karaimska otrzymała działkę przy ulicy Grodzkiej na Zwierzyńcu pod budowę świątyni. Trzy lata później Karaimi otrzymali od miasta do bezpłatnego korzystania drugą działkę na której wzniesiono drewniany budynek domu gminy, gdzie zainicjowano prowizoryczny dom modlitwy oraz redakcję czasopisma "Караимское Слово”. Po licznych zbiórkach gminy karaimskiej udało się w 1913 roku zakończyć budowę kienesy. Ulica przy kienesie otrzymała nazwę Karamiskiej. Budynek w stylu mauretańskim projektu Michała M.

Wilno – lit. Vilnius, biał. Вільня, Вільнюс, ros. Вильнюс, Вильна, łot. Viļņa, niem. Wilna, jid. ווילנע = Wilne, hebr. וילנה = Wilna, łac. Vilna, stolica Litwy. Historycznie stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego, miasto lokowane nad rzeką Wilią na Pojezierzu Wileńskim.

Birże lit. Biržai, łot. Birži, ros. Биржи, położone nad rzekami Oposzcza (lit. Apaščia) i Egłona (lit. Agluona) oraz jeziorem Szyrwena, miasto od końca XV do początku XIX wieku w rękach rodu Radziwiłłów, od 1860 siedziba Ordynacji Birżańskiej Tyszkiewiczów. Do początku XX wieku ośrodek kalwinizmu i siedziba parafii ewangelicko-reformowanej dystryktu żmudzkiego Jednoty Litewskiej. W 1650 roku w Birżach znajdowało się 15 domów karaimskich.

Poswol lit. Posvalys, rus. Посволь, miasto nad rzeką miasto nad Ławeną ( lit. Lėvuo) przy jej ujściu do Muszy (lit. Mūšos).

Poniewież (lit. Panevėžys) (rus. Поневѣжъ) miasto nad rzeką Niewiażą (lit. Nevėžis) historyczna stolica Ziemi Upickiej.

Według podania znajdującego się w zbiorach Szymona Firkowicza książę Witold sprowadził z pierwszej wyprawy na Krym do Poniewieża 153 rodziny karaimskie. W 1756 roku w Poniewieżu mieszkało w trzech domach własnych 25 Karaimów, a dwie osoby w obcych domach.

Najstarszy cmentarz położony jest we wschodniej części miasta na północno-wschodnim brzegu jeziora Tataryszki. Założony został w końcu XIV wieku, czynny był do połowy XX w. Na cmentarz prowadzą dwie bramy: północna z osiemnastego wieku i wschodnia z 1897. W części północnej cmentarza pochowano ofiary epidemii dżumy z 1710 roku. Leżą tam też Ezra ben Nissan (-1666) nadworny lekarz Radziwiłłów i króla Jana Kazimierza, teolog Salomon z Trok (1650-1715), hachani Bogusław Kapłonowski (1806-1898) i Romuald Kobecki (1823-1911).

Pierwsza wzmianka o szkole karaimskiej w Trokach pochodzi z 1576 roku. Wtedy to wojewoda trocki Stefan Zbaraski uprawomocnił budowę szkoły na terenie należącym do gminy karaimskiej. Niestety, na niemal 100 lat wiadomości o Midrasz nikną. Kolejnym dokumentem jest przywilej wydany przez króla Jana Kazimierza w 1665 roku. Na jego mocy Karaimi odbudowali zniszczone wojnami budynki kienesy oraz szkoły. Wystawione dzięku pomocy Karaimów z Nowego Miasta budynki przetrwały niewiele ponad wiek, gdyż spłonęły w 1794 roku podczas pożaru Trok.

Od czternastego wieku znajdowała się w centrum dzielnicy karaimskiej zwanej Karaimszczyzną. Była wielokrotnie niszczona i odbudowywana – spalona na początku szesnastego wieku, odbudowana w 1533 r., w latach 1727 i 1773 zniszczona, odbudowana i ponownie spalona w 1794 r., odbudowana dzięki łuckim i krymskim Karaimom, po czym ponownie spalona podczas przemarszu wojsk francuskich w roku 1812. Odbudowana ponownie spłonęła w roku 1824. Po raz kolejny odbudowana w połowie dziewiętnastego wieku, stoi do dziś.

Początki osadnictwa karaimskiego w Trokach tradycja wiąże z osobą Wielkiego Księcia Witolda, który u schyłku XIV w. z wyprawy na Krym miał sprowadzić, jak głosi legenda, 383 rodziny Karaimów, które następnie osiedlił jako załogi zamków obronnych w Trokach i w innych miejscowościach wzdłuż granic Księstwa Litewskiego z ziemiami Zakonu Kawalerów Mieczowych.