Wystawa „Karaj jołłary – karaimskie drogi” prezentuje fotografie z lat 1864-1950, pochodzące z domowych archiwów karaimskich rodzin w Polsce, uzupełnione zdjęciami z archiwum rodziny Łopatto we Francji oraz kilkoma użyczonymi przez rodziny Zajączkowskich i Szpakowskich z Litwy. Jest to jedynie cząstka tego, co „repatriujący” się Karaimi zabrali ze sobą. Oprócz portretów członków rodzin znalazło się tam wiele zdjęć ilustrujących życie poszczególnych karaimskich społeczności, pokazujących zarówno ważne wydarzenia, jak i codzienne sprawy, spotkania towarzyskie, uroczystości rodzinne, pracę, wypoczynek. Złożyły się one na część wystawy poświeconą dawnym karaimskim siedliskom: Haliczowi, Łuckowi, Trokom i Wilnu. Uzupełniają ją utrwalone aparatem fotograficznym losy niektórych członków poszczególnych gmin. Możemy poznać wywodzących się z Krymu kupców tytoniowych Szyszmanów, prowadzących interesy najpierw w Warszawie, a potem w Wilnie, by po 1945 r. znowu znaleźć się nad Wisłą, lecz już w zupełnie innej sytuacji; Łopatów, których kupiecka żyłka zaprowadziła aż na Daleki Wschód, do Charbina, a los potem zawiódł do Paryża; hazzana Rafała Abkowicza, który po I wojnie światowej odbudowywał życie religijne w Trokach, a po II wojnie światowej organizował je na Dolnym Śląsku; mecenasa Zachariasza Nowachowicza i jego żony Sabiny, potomków kukizowskich Karaimów, działaczy społecznych z Halicza, osiadłych po wojnie w Chrzanowie; Heleny z Ławreckich Łobanosowej, zaprzyjaźnionej z poetą Szymonem Kobeckim, której życiowe drogi biegły przez Moskwę, Wilno, Łuck, by zaprowadzić ją w końcu do Gdyni. W latach 30. XX w., gdy upowszechniła się fotografia amatorska, Zachariasz Szpakowski z Łucka uwieczniał na kliszach codzienne życie swojej rodziny, a potem także grupy karaimskich przesiedleńców w Zielonce pod Warszawą w 1944 r. Według tradycji pierwotnym zajęciem Karaimów było rzemiosło wojenne – mieli zostać sprowadzeni na Litwę przez wielkiego księcia Witolda jako załoga grodów obronnych. Do tradycji tej nawiązują fotografie Karaimów służących w armiach zaborczych i Wojsku Polskim. Wojenne losy przedstawicieli karaimskiej społeczności ilustrują zdjęcia wykonane przez żołnierza armii Andersa, Jerzego Łopatto i młodziutkiego Szymona Pileckiego, który równolegle z zapisami w prowadzonym w latach 1939-1945 dzienniku („Chłopiec z Leśnik”, Karaimska Oficyna Wydawnicza Bitik, Wrocław 2009) fotografował okupacyjną rzeczywistość.

Kolejna część wystawy poświęcona jest powojennym losom Karaimów w ich nowych siedzibach na Dolnym Śląsku, w Warszawie i Trójmieście. Uzupełniają ją plansze poświęcone tym, którzy już wcześniej znaleźli się w Warszawie: karaimskim kupcom i urzędnikom sprzed I wojny światowej, profesorowi Ananiaszowi Zajączkowskiemu, wybitnemu orientaliście, oraz rodzinie Jutkiewiczów z podwarszawskiego Pruszkowa, których dom stał się przystanią dla przybywających do nowej Polski rodaków.

W uzupełniających prezentowane fotografie opowieściach wykorzystano materiały publikowane na łamach czasopisma „Awazymyz” w latach 1999 –2010 i w Almanachu karaimskim (Bitik, Wrocław 2007), fragmenty Chłopca z Leśnik (Bitik, Wrocław 2009) – dziennika Szymona Pileckiego oraz nieopublikowane jeszcze teksty z zasobów redakcyjnych Karaimskiej Oficyny Wydawniczej Bitik.

Prezentowane na wystawie materiały absolutnie nie wyczerpują tematu. Ograniczenia czasowe i techniczne spowodowały, że nie do wszystkich domowych archiwów udało się dotrzeć. W planach mamy jednak przeprowadzenie szerszej kwerendy i zarchiwizowanie, jeśli nie w całości, to przynajmniej w przeważającej części materiałów ikonograficznych dotyczących Karaimów.